Altustremeñu oucidental |
- Palatalización de -l en restus lessicalizaus : llar, lludia, llera,... - Piêsl.láu de les vocales -o,-e: trampusu, perru, negru, esti,... - Indistinción -o, -u final (todo -u), terminación general en -i - Restus lessicalizaus de F- anicial lhatina: fogal, fala, ... - Aspiración general de F- anicial lhatina: h.ierru, h.íu, h.umu, h.azel, h.oscu, h.uenti,... - Aspiración del fonema antigu /x/ (como nel castiêllán meridional) por influyencia de l'aspiración de la F- anicial lhatina: caha, paha, rohu,... - Aspiración de los lhatinus -x- y -ss- : dehar, truhe, bahu - Aspiración de los grupus -Cei-, -Gei- y -Lj- lhatinus: muher, trabahu, concehu,... - Conservación de variada intensidá de les sonores -z y -s frenti a les xuôrdes -c y -ss: caža, coža, vidinu, dorru,... - En possición final toda -r se conviêrti en -l: h.azel, rompel, leyel,... - S ápicu-coronal planu-cóncava - Fhormes aglutinaes megu, tegu, segu, nogu, vogu - Ditongación frecuenti: cuelmu, duelu, priessa, carueçu, alcuentral,... - Palatalización de la -n: ñubi, ñú, ñeblina, ñuca, ñuera, ñiñu, ñogal uñil, cañali,... - Conservación de l'antigua -e lhatina: redi, h.oci, h.aci, cruzi, tosi, vezi, peci, vozi, sedi, vidi,... -Mantenimiêntu de fhormes -ch- de los grupus lhatinus -cl-, -pl-, -fl-: achegal, chamá, camaina, achanáu,... - Fhormes vervales fhuôrtes: h.izun, truhun, carçun,... - Mantenimiêntu d'antigües aspiraciones: hunil, heneru, giernu, gelal, genciva, gelmanu,... - Plural femenín -es y fhormes vervales -en, -es. Cuasi tolos palrantis vivus desta variedá (palra del Rebollal) stan nestus momentus emigraus. - Restus léssicus -es abundantis na Siêrra de Gata: restrohal, tresformal, tres de, coses,... (que l.leguen a imprengnar al mañegu, una de les tres variedaes locales del xalimegu) - Plural femenín general -as, -is - Plural masculín -us, -is - Epéntesis de -j-: unturia, grancia, urnia, matancia, esperancia, atah.arria,... - Tendencia a la piêrda de les consonantes sonores derivaes de les xuôrdes lhatines: mieu, rendíu, tou, fuéu, lau, Estremaúra, ... - Caltenimiêntu del grupu -mb- lhatinu: pomba, lambel, lomba,... - En grupu consonánticu motiváu por piêrda de vocal lhatina, la primer consonanti se fhazi -l: hulgal,relva, dulda,... - Cambéu del grupu -rl-: mielru, palral, calranca, chalra, bulra, pelra, cholritu,... - Lessicalizacionis cul prefixu aumentativu per- nes tiêrres salmantines: percayíu, perh.inchil, perh.inchíu,... - Contracción: nel, ena, enos/enus, enes/enas - La l>r en ciêrtus grupus consonánticus: igresia, praça, craru, cumpril,... - Tamiên la r>l: plau - Empregu de possessivu antes de l'artículu: el mi h.íu, la tu casa,... - Fhormes vervales del grupu -zc- en -z-: conoçu, agraeçu, paeça, creça, reuza,... - Fhormes vervales condicionales: sedríe, h.adríe, abríe,... - Terminación general y diminutivu: -in, -inu |