Propuesta ortográfica de l'asturlhionés unifhicáu
La Propuesta ortográfica de l'asturlhionés unifhicáu trátassi namái dun intentu de normalización ortográfica del diasistema asturlhionés, istu yê, de l'asturianu-lhionés, del mirandés y del cántabru-estremeñu, los tres consideraus normalmente nel contestu internacional (ES, PT) como lhinguàs (dialeutus) independientis, pertenecientis al subgrupu iberu-romanci asturlhionés.
H.asta güei solo l'asturianu i el mirandés fhizun propuestàs ortográfhicàs, dambàs lhimitaàs a los sos ámbitus lhocalis ó regionalis. Enjamás van almitissi estàs grafíàs regionalis nàs otràs comunidais implicaàs, pero puei que cun ista ortografía unifhicada s'alcôntri un mou de colhavorar a partir della.
La primer versión (2004) fhuei un intentu senciellu de juñi-los dialeutus baxo una propuesta equitativa, anque - precisamenti pola equidá - non yêra justu cula hestoria i tradición del dialeutu.
La segunda versión (2006) buscó reduzir l'impautu que so la primer versión tuvu la inclusión de rasgus lingüístivus i ortográficus mirandesis i lhionesis ucidentalis i cántabru-estremeñus. La simplicidá fhuei l'ojetiu, n'oviando ciertus aspeutus essencialis como làs fhormàs n'-es o -en.
Esta nueva versión (2009) inclúi meyhoràs relhacionaàs cun esti puntu, pero tamién cun otrus verdaderus provlemàs de normalización pola variedá esistenti, que paeç irreducivli a una fhorma d'escritura concreta. Assina por exemplu "fhechàs" reduz làs possivilis Astlhi.Oc. feitas, Ast.Ce.feiches o 'feches', Lhi. feichas o fechas, Ast.Or. h.echas, h.eches, Can.,Est. h.echas, Pas. h.echäs, a una sola possivilidá a la vezi tradicional i unifhicada.
Dotrus cambeus sinificativus son por exemplu los grupus lhatinus -mn-, que se mantienin cula su escritura antigua, assina cumu la dessapaición de la fhorma -ith- o -ich-, o la distinción -e- -i- a fhinal de palhavra (condo nun ta essigíu pola secuencia final -ie).